W dniu 15 marca br. na stronie internetowej Instytutu Rozwoju Języka Polskiego (IRJP) pojawił się oficjalny komunikat, którego treść została rozesłana pocztą elektroniczną do organizacji polonijnych, a dotyczyła weryfikacji sprawozdań z projektów realizowanych w ramach naborów konkursowych dotyczących wspierania edukacji polonijnej i polskiej poza granicami Polski w 2023 r.
Jesteśmy oburzeni zapisami w komunikacie, które jednoznacznie sugerują sposób oceny sprawozdań, co więcej, przywołano tam wprost – jako jedyne z nazwy - Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” (SWP), w kontekście „niejasności w rozliczeniach”. Jednocześnie, co jest zgodne z prawdą, Instytut zaznacza w komunikacie, że prowadzi (nadal) czynności kontrolne mające na celu rzetelne rozliczenie środków przyznanych z budżetu państwa. W tym celu „sprawozdania wciąż są weryfikowane, a operatorom dano możliwość i czas na uzupełnienie niezbędnych informacji oraz wymaganej dokumentacji”. W terminie 7 dni wskazanym przez IRJP tj. do 19.03 złożyliśmy pełną dokumentację do 35 projektów, blisko 60 segregatorów. Pojawia się więc pierwsza wątpliwość – co uprawnia Instytut do pochopnego deprecjonowania rozliczeń dokonywanych przez SWP, skoro proces weryfikacji sprawozdań nie został zakończony. Używanie na tym etapie bliżej niesprecyzowanych pojęciowo „niejasności” piętnuje i stawia organizację w złym świetle wobec środowisk polskich i polonijnych, z którymi SWP współpracuje – realizując statutowo określoną misję – od ponad 30 lat. Formułowanie opinii zawartych w oficjalnym komunikacie przez Instytut IJRP jest nieuprawnione i stanowi naruszenie zasad profesjonalizmu.
Jesteśmy organizacją, która od ponad 30 lat wspiera szkoły polonijne poprzez przekazanie środków z budżetu państwa, a potem prowadzi rzetelne ich rozliczenie. Nigdy w dotychczasowej praktyce żadna z instytucji SENAT, MSZ, KPRM nie kwestionowała jakości przygotowanych dokumentów, a proces ten podlegał drobiazgowej weryfikacji sprawozdań, a potem wewnętrznym kontrolom tych instytucji. W tym okresie projekty były też kontrolowane przez NIK, którego raport potwierdzał prawidłowość i rzetelność prowadzonej dokumentacji projektowej.
Realizując projekty w 2023 sfinansowane ze środków IRJP nie otrzymaliśmy, ani na etapie podpisywania umowy, ani na późniejszą prośbę wysłaną na ręce ówczesnego dyrektora Instytutu, wzoru sprawozdania oraz wytycznych, jakiego rodzaju oczekiwania w zakresie sprawozdawczości będzie miał Instytut. Przystępując do realizacji projektów oparliśmy się zatem na zapisach umów z IRJP i najlepszych praktykach i doświadczeniu Stowarzyszenia z lat ubiegłych, właśnie w zakresie rzetelnego i prawidłowego sposobu przekazywania środków, a potem ich rozliczenia przez organizacje polonijne.
W tym miejscu należy podkreślić, że w tak budowanej narracji umyka gdzieś fakt, czemu ma służyć wsparcie finansowe Polonii, a Polonia to organizacje polonijne, działające nieraz w trudnych, specyficznych warunkach prawnych, odmiennych od polskiego systemu prawno-księgowego. Zaś osoby prowadzące działalność polonijną to pasjonaci zakochani w Polsce, ludzie zaangażowani społecznie, prowadzący projekty wolontarystycznie, często po godzinach swoich zajęć zawodowych, dzielący życie prywatne z życiem zawodowym i polonijnym. Ta chęć działania nie musi iść w parze z doświadczeniem administracyjnym w zakresie przygotowania dokumentów sprawozdawczych. To właśnie rola SWP, tak ją rozumiemy i z pełnym zaangażowaniem realizujemy, dokładając, aby rozliczenia były prawidłowe. Staramy się przy tym pamiętać, że dotacje służą rozwojowi szkół i całym społecznościom polonijnym, o czym łatwo zapomnieć patrząc tylko przez pryzmat dokumentów, a nie całokształtu, jakim jest wsparcie organizacji polonijnych, co jest sednem działalności SWP.
Treść komunikatu IRJP podważa ten dorobek, stawiając nieuprawnione tezy dyskredytujące SWP, a nawet – pośrednio – zniechęcające polską diasporę do kontynuacji współpracy ze Wspólnotą Polską. Świadczy o tym ostatnie zdanie komunikatu, który brzmi: „Zapewniam beneficjentów, że dołożymy wszelkich starań, by w 2024 roku obsługiwali ich jedynie wiarygodni partnerzy, którzy potrafią rozliczyć każdą złotówkę przyznaną z polskiego budżetu.”, które w zestawieniu z wcześniejszymi sugestiami o „niejasnościach w rozliczeniach” jednoznacznie, acz bez żadnych podstaw merytorycznych, podważa wiarygodność SWP.
To tym bardziej krzywdzące, że SWP od początku swojego istnienia jest organizacją apolityczną, współpracującą ze wszystkimi środowiskami sprawującymi w Polsce władzę, ponieważ celem jest opieka i wsparcie naszych rodaków poza granicami kraju, co do którego istnieje, w naszym przekonaniu, konsensus. „Ubieranie” SWP w jakiekolwiek barwy polityczne jest niczym nieuprawnione i buduje fałszywy obraz naszej historii i działalności– zapoczątkowanej w 1990 roku przez marszałka Senatu RP Andrzeja Stelmachowskiego.
Rozumiemy i podzielamy dążenie IRJP – nowo powstałej instytucji do rzetelnego rozliczenia środków publicznych przeznaczonych na Polonię, jednak nie może to odbywać się kosztem dobrego imienia organizacji – pierwszej tego typu, powołanej po 1989 roku – której celem jest opieka nad Rodakami za granicą we wszystkich aspektach organizacyjnych i bieżącej działalności na polu podtrzymania narodowej tożsamości, kultury, wiedzy historycznej, języka, aktywności sportowej w barwach narodowych, komunikacji medialnej i wielu innych.
Jesteśmy przekonani, że wszystkim równie mocno zależy na budowaniu dobrego wizerunku instytucji Państwa Polskiego, organizacji działających w ich imieniu oraz organizacji polonijnych. Jeżeli istnieje potrzeba doprecyzowania czy to dokumentacji projektowej, czy procesu rozliczenia, a może przeprowadzenia głębokiej dyskusji na temat systemu wsparcia, jesteśmy gotowi odpowiedzieć na każde pytanie i podzielić się naszą wiedzą, doświadczeniem i wypracowanymi rozwiązaniami.
Zarząd Krajowy
Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”
Warszawa 19.03.2024 r.
OŚWIADCZENIE ZARZĄDU KRAJOWEGO SWP PDF
